Als of dan? | Verschil, Voorbeelden & Quiz
Als en dan worden op verschillende manieren gebruikt:
- Als wordt gebruikt in vergelijkingen met even … als, zo … als of hetzelfde/dezelfde als.
- Dan wordt gebruikt in vergelijkingen met een vergrotende trap of anders en ander(e).
| Voorbeelden: Als in een zin | Voorbeelden: Dan in een zin |
|---|---|
| Nguyen is even lang als Lysanne. | Nguyen is langer dan Lysanne. |
| De toren is twee keer zo hoog als de vorige. | De verhaallijn is anders dan je denkt. |
| Gaby heeft dezelfde kleur ogen als haar zus. | Anders dan Miko ben ik altijd op tijd. |
| De buurman heeft hetzelfde zwembad als wij. | Dat is een ander advies dan gisteren. |
| Jim heeft eenzelfde auto als zijn man. | We sporten op een andere dag dan normaal. |
Probeer de gratis Scribbr Grammatica Check
Beter dan of als
“Beter” laat een ongelijkheid zien, want het is een vergrotende trap. Daarom is het “beter dan”.
- Ik ben beter in schaken dan mijn collega.
- Ramirez kan beter even bellen dan whatsappen.
Meer dan of als
“Meer” laat een ongelijkheid zien. Daarom is het “meer dan”.
- Ik weet meer van panda’s dan jij.
- Meer dan je best kun je niet doen.
Groter dan of als
“Groter” laat een ongelijkheid zien, want het is een vergrotende trap. Daarom is het “groter dan”.
- Mijn voeten zijn groter dan die van jou.
- Groter dan dit past niet in de woonkamer.
Anders dan of als
“Anders” laat een ongelijkheid zien, dus het is “anders dan”.
- Anders dan mijn zoon houdt mijn dochter wel van auto’s.
- Ik wil iets anders dan pasta eten vanavond.
Dan ik of als ik
Dan ik of als ik kunnen allebei correct zijn, afhankelijk van de betekenis. Als het gaat om een gelijkheid, is het “als ik” en als het gaat om een ongelijkheid is het “dan ik”.
- Berend is behendiger dan ik.
- Dorian is even aardig als ik.
In beide gevallen wordt soms “dan mij” of “als mij” gebruikt, maar dat is niet juist. Daarom is het beter om die vorm te vermijden.
Als of dan ezelsbruggetje
Vaak wordt het volgende ezelsbruggetje aangeleerd om te bepalen of je als of dan moet gebruiken:
- Bij gelijkheid gebruik je als
- Bij ongelijkheid gebruik je dan
Hierbij is het belangrijk dat je de betekenis van de zin negeert.
- Het nieuwe huis is vier keer zo groot als / dan het oude.
Als je naar de betekenis kijkt, lijkt het hier te gaan om een ongelijkheid (want het ene huis is groter). Maar de zin is geformuleerd als een gelijkheid (zo groot …). De manier waarop de zin geformuleerd is is leidend en de betekenis moet worden genegeerd.
Daarom is de juiste zin:
- Het nieuwe huis is vier keer zo groot als het oude.
- Nina is niet even lang als / dan haar zus.
Als je naar de betekenis kijkt, lijkt het hier te gaan om een ongelijkheid (want Nina is niet even lang). Maar de zin is geformuleerd als een gelijkheid (even …), ondanks dat woordje “niet”. De manier waarop de zin geformuleerd is is leidend en de betekenis moet worden genegeerd.
Daarom is de juiste zin:
- Nina is niet even lang als haar zus.
- Niet anders als / dan mijn moeder eet ik op zondag friet.
Als je naar de betekenis kijkt, lijkt het hier te gaan om een gelijkheid (want beide partijen eten friet op zondag). Maar de zin is geformuleerd als een ongelijkheid (anders … mijn moeder), ondanks dat woordje “niet”. De manier waarop de zin geformuleerd is is leidend en de betekenis moet worden genegeerd.
Daarom is de juiste zin:
- Niet anders dan mijn moeder eet ik op zondag friet.
Als of dan in de spreektaal
Hoewel het officieel niet juist is, wordt steeds vaker “als” gebruikt in vergelijkingen met een vergrotende trap (zoals beter als, langer als en groter als). Aangezien de meeste taalgebruikers dit afkeuren, is het beter om dit gebruik te vermijden in geschreven taal.
Zorg ervoor dat je in academische teksten altijd de meest correcte vorm gebruikt. Als je dit lastig vindt, kun je ervoor kiezen je scriptie te laten nakijken door een expert van de Scribbr nakijkservice.
Quiz: Als of dan
Test je kennis met deze quiz. Vul “als” of “dan” in op de stippellijn.
- Ik wil anders _______ mijn broer graag een wereldreis maken.
- Lisette wil niet hetzelfde kapsel _______ haar tweelingzus.
- Voor dit geld verwacht ik betere service _______ de vorige keer.
- Het regent net zo hard _______ gisteren.
- Fritz is drie keer zo snel _______ vorig jaar.
- Ik wil anders dan mijn broer graag een wereldreis maken.
- In dit geval is sprake van een vergelijking met “anders”, dus moet je “dan” gebruiken.
- Lisette wil niet hetzelfde kapsel als haar tweelingzus.
- Hoewel het woordje “niet” in de zin staat, is de zin geformuleerd als een “gelijkheid” met “hetzelfde”. Daarom moet je “als” gebruiken.
- Voor dit geld verwacht ik betere service dan de vorige keer.
- In dit geval is sprake van een vergelijking met een vergrotende trap (betere). Daarom moet je “dan” gebruiken.
- Het regent net zo hard als gisteren.
- In dit geval is sprake van een vergelijking met “net zo”. Daarom moet je “als” gebruiken.
- Fritz is drie keer zo snel als vorig jaar.
- Hoewel er “drie keer” in de zin staat, is het een vergelijking met “zo …”. Dat betekent dat je “als” moet gebruiken.
Andere interessante taalartikelen
Op zoek naar meer artikelen over definities, afkortingen, veelgemaakte fouten en stijlfiguren? Bekijk dan ook eens onderstaande artikelen met uitleg, voorbeelden en oefeningen!
Verkeerd gebruik
Afkortingen
Veelgestelde vragen over dan of als
- Is het eerder dan of als?
-
De correcte vorm is eerder dan. Er is hier sprake van een ongelijkheid, waardoor je “dan” moet gebruiken.
- Is het kleiner dan of als?
-
De correcte vorm is kleiner dan. Het gaat hier om een vergelijking met een vergrotende trap (kleiner), waardoor je “dan” moet gebruiken.
- Is het langer dan of als?
-
De correcte vorm is langer dan. Het gaat hier om een vergelijking met een vergrotende trap (langer), waardoor je “dan” moet gebruiken.
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Merkus, J. (2024, 10 april). Als of dan? | Verschil, Voorbeelden & Quiz. Scribbr. Geraadpleegd op 11 november 2024, van https://www.scribbr.nl/veelgemaakte-fouten/als-of-dan/
