Gepubliceerd op
10 december 2014
door
Annemarie Piersma.
Bijgewerkt op
24 juni 2024.
TipZorg ervoor dat je scriptie niet wordt afgekeurd op spelfouten. Met onze gratis Grammatica Check worden alle spelfouten automatisch verbeterd
Er zijn vier soorten afkortingen:
afkortingen voor woorden en uitdrukkingen, zoals enz. en n.a.v.
algemeen bekende afkortingen van namen en zelfstandig naamwoorden, zoals tv, pc, KLM en VVD.
niet algemeen bekende afkortingen van namen, zoals MEV.
Afkortingen voor maten en statistische aanduidingen.
Afkortingen als enz., n.a.v. en m.b.t. mag je nooit gebruiken in academische teksten. Deze afkortingen moet je altijd uitschrijven. Algemeen bekende afkortingen van namen kun je wel gebruiken.
Als je een afkorting gebruikt die niet algemeen bekend is, schrijf je hem de eerste keer voluit met daarachter de afkorting tussen haakjes. Zoals bij elke taalregel bestaan er een paar uitzonderingen.
Zodra je eenmaal een afkorting hebt geïntroduceerd, moet je hem consistent gebruiken en steeds op dezelfde manier schrijven. Verzin geen nieuwe afkortingen, maar gebruik alleen bestaande afkortingen.
Het beheersen van Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) is voor veel organisaties een aandachtspunt. Eerst wordt de regelgeving op het gebied van Kam besproken.
Het beheersen van Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) is voor veel organisaties een aandachtspunt. Eerst wordt de regelgeving op het gebied van KAM besproken.
Het GOB is geregistreerd bij het LRKP, de KvK en GDH.
Het gastouderbureau is geregistreerd bij het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP), de Kamer van Koophandel en de gemeente Den Haag.
Afkortingen zoals bijv. spreek je bij het voorlezen uit als een volledig woord. Er staat bijv., maar je leest bijvoorbeeld. Dit soort afkortingen maken je tekst lastig leesbaar. Bovendien wekken ze een gehaaste indruk. Ze moeten daarom altijd worden uitgeschreven.
Verboden afkortingen herkennen
Fout
Goed
m.a.w.
met andere woorden
m.b.t
met betrekking tot
enz.
enzovoort
n.a.v.
naar aanleiding van
bijv.
bijvoorbeeld
m.i.
mijns inziens
etc.
et cetera
ong.
ongeveer
incl.
inclusief
bijl.
bijlage
ca.
circa
par.
paragraaf
hst.
hoofdstuk
Verboden afkortingen voorkomen
Twijfel je of een afkorting verboden is? Lees de zin waarin de afkorting staat hardop. Je hoort dan vanzelf of je de afkorting letter voor letter leest, of alsof er een volledig woord staat. In het laatste geval heb je te maken met een verboden afkorting.
Afkorting
Spreek afkorting uit als…?
Dus…
In par. 2.6 komt dit aan bod.
paragraaf
Verboden afkorting:
In paragraaf 2.6. komt dit aan bod.
Dit wordt uitgelegd m.b.v. een schema.
met behulp van
Verboden afkorting:
Dit wordt uitgelegd met behulp van een schema.
De uitgewerkte interviews staan op p. 23.
pagina
Verboden afkorting:
De uitgewerkte interviews staan op pagina 23.
Hij heeft een nieuwe pc gekocht.
pee-cee
Geen verboden afkorting:
Hij heeft een nieuwe pc gekocht.
Je moet een EHBO-diploma hebben.
ee-haa-bee-oo
Geen verboden afkorting:
Je moet een EHBO-diploma hebben.
Wie helpt jou met nakijken?
Betrouwbare hulptroepen vinden is niet makkelijk...
Wereld Natuur Fonds – WNF – is een van deze organisaties = fout.
Waarom is – WNF – fout?
Als je een afkorting die niet algemeen bekend is, moet je uitleggen wat hij betekent, anders begrijpen lezers je tekst niet. Dat wordt altijd op dezelfde manier gedaan.
Introduceer de afkorting bij het eerste gebruik:
Schrijf de naam die je wilt afkorten voluit
Daarachter zet je de afkorting tussen haakjes.
Fouten met het introduceren van afkortingen herkennen
Fout
Goed
Sinds 25 mei 2018 is de AVG van toepassing.
Sinds 25 mei 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing.
Hiervoor is een interview gehouden met de CTO van het bedrijf.
Hiervoor is een interview gehouden met de Chief Technology Officer (CTO) van het bedrijf.
In een onderzoek naar de effectiviteit van het Wereld Natuur Fonds – WNF – is het volgende naar voren gekomen.
In een onderzoek naar de effectiviteit van het Wereld Natuur Fonds (WNF) is het volgende naar voren gekomen.
Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de verschillen tussen bedrijven in het MKB (midden- en kleinbedrijf).
Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de verschillen tussen bedrijven in het midden- en kleinbedrijf (mkb).
Er bestaan verschillende definities van een peer-to-peer (P2P) economie.
Er bestaan verschillende definities van een peer-to-peereconomie (P2P).
Bij de (MKZ)-crisis werden zo’n 60.000 koeien, varkens en schapen geruimd.
Bij de mond- en klauwzeercrisis (MKZ-crisis) werden zo’n 60.000 koeien, varkens en schapen geruimd.
Ezelsbrug – fouten met het introduceren van afkortingen voorkomen
Bij het introduceren van afkortingen gaat het om drie vragen:
Welke afkortingen introduceer je?
Op welk moment introduceer je ze?
Hoe introduceer je ze?
Afkortingen introduceren
Regel
Uitzondering
Welke afkortingen introduceer je?
Afkortingen van namen of termen moet je introduceren
Verboden afkortingen zoals ‘bijv.’
Afkortingen van algemeen bekende termen
Bij twijfel: wel introduceren
Op welk moment introduceer je ze?
De eerste keer dat je ze gebruikt in je scriptie
Niet in kopjes of titels
In de samenvatting en opnieuw bij eerste gebruik in de rest van de tekst
Hoe introduceer je ze?
Een afkorting van een term introduceer je altijd op dezelfde manier:
Bij samenstellingen met een woord dat je wilt afkorten, schrijf je eerst de hele samenstelling voluit met de afkorting erachter.
Uitleg – fouten met het introduceren van afkortingen
Eigenlijk kun je alle afkortingen van namen introduceren, behalve als je zeker weet dat ze algemeen bekend zijn, of als een bedrijf zelf een afkorting als naam gebruikt, zoals NS of KLM. Maar zelfs dan is het niet fout om de afkorting bij het eerste gebruik te introduceren.
Uitzonderingen
Je samenvatting moet los van je scriptie gelezen kunnen worden. Schrijf afkortingen in je samenvatting daarom voluit, of introduceer de afkorting in de samenvatting én opnieuw in je scriptie. Gebruik en introduceer geen afkortingen in je hoofd- en deelvragen, titels en kopjes. Citaten neem je letterlijk over. Wordt daar de volledige term gebruikt, dan neem je die dus over.
Afkorting in een samenstelling
Bij gebruik van een afkorting in een samenstelling, bijvoorbeeld P2P-netwerk, dan schrijf je eerst de hele samenstelling voluit. De afkorting volgt er tussen haakjes achter.
Voorbeeld: afkorting in samenstelling introduceren
een peer-to-peer (P2P) netwerk.
een peer-to-peernetwerk (P2P).
Als je te maken hebt met een ingewikkelde samenstelling, is het soms beter om de zin te herschrijven.
Voorbeeld: zin herschrijven om afkorting te introduceren
een geestelijke-gezondheidszorgmedewerker (ggz).
een medewerker in de geestelijke gezondheidszorg (ggz).
Afkortingenlijst
Gebruik je veel afkortingen? Gebruik dan een afkortingenlijst die je lezer kan raadplegen wanneer hij even vergeten is waar een bepaalde afkorting voor stond.
Afkortingen inconsistent gebruiken
Het beheersen van Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) is voor veel organisaties een aandachtspunt. Eerst wordt de regelgeving op het gebied van Kam besproken. = fout.
Waarom is het inconsistent gebruiken van afkortingen fout?
Zodra je een afkorting hebt geïntroduceerd, moet je hem consistent gebruiken. Je gebruikt vanaf dat moment alleen nog maar de afkorting. Hanteer de juiste schrijfwijze en schrijf de afkorting steeds op dezelfde manier.
Een uitzondering geldt voor citaten. Citaten neem je namelijk letterlijk over. Als daar een andere schrijfwijze wordt gehanteerd, dan neem je die over.
Fouten met het inconsistent gebruiken van afkortingen herkennen
Fout
Goed
De geestelijke gezondheidszorg (ggz) richt zich op de preventie van psychische aandoeningen. De geestelijke gezondheidszorg is de afgelopen jaren sterk veranderd.
De geestelijke gezondheidszorg (ggz) richt zich op de preventie van psychische aandoeningen. De ggz is de afgelopen jaren sterk veranderd.
De Omgevingswet wordt aangevuld met vier algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s). Deze vier A.M.V.B’s worden hierna behandeld.
De Omgevingswet wordt aangevuld met vier algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s). Deze vier AMvB’s worden hierna behandeld.
De eerste rechtsvorm is de besloten vennootschap (BV). Eerst worden de voordelen van de B.V. besproken. Daarna komen de nadelen van de bv aan bod.
De eerste rechtsvorm is de besloten vennootschap (bv). Eerst worden de voordelen van de bv besproken. Daarna komen de nadelen van de bv aan bod.
Dit gebeurt vooral in de Verenigde Staten (VS), Zuid-Amerika en Afrika. In de USA komt dit echter het vaakst voor.
Dit gebeurt vooral in de Verenigde Staten (VS), Zuid-Amerika en Afrika. In de VS komt dit echter het vaakst voor.
Het GOB is geregistreerd bij het LRKP, de KvK en de GDH = fout.
Waarom is een teveel aan afkortingen fout?
Als je veel afkortingen gebruikt, is je tekst minder goed leesbaar. Gebruik niet te veel afkortingen; je lezer moet de tekst zonder moeite kunnen lezen en begrijpen.
Fouten met te veel afkortingen herkennen
Fout
Goed
Het GOB is geregistreerd bij het LRKP, de KvK en de GDH.
Het gastouderbureau is geregistreerd bij het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP), de Kamer van Koophandel en de gemeente Den Haag.
Op 12 september 2016 heeft Radar een tv-uitzending gewijd aan vergoedingen voor het renteverlies van banken (VRB), beter bekend onder de naam boeterente. Een VRB kan ontstaan in verschillende situaties.
Op 12 september 2016 heeft Radar een tv-uitzending gewijd aan vergoedingen voor het renteverlies van banken, beter bekend onder de naam boeterente. Boeterente kan ontstaan in verschillende situaties.
Deze scriptie gaat over selectief mutisme (SM). Kinderen met deze aandoening kunnen wel spreken, maar doen dat niet overal.
Deze scriptie gaat over selectief mutisme. Kinderen met deze aandoening kunnen wel spreken, maar doen dat niet overal.
Ezelsbrug – Te veel afkortingen voorkomen
Te veel afkortingen maken je tekst lastig leesbaar. Maar wat is te veel? Wanneer gebruik je een afkorting en wanneer niet? Daar zijn een paar vuistregels voor.
Geen afkorting
Wel afkorting
De term komt minder dan vier keer in je scriptie voor.
De term komt vaker dan vier keer in je scriptie voor
De uitgeschreven term is kort of eenvoudig.
De uitgeschreven term is lang of ingewikkeld.
Er is geen bestaande afkorting voor de term.
Er bestaat een afkorting voor de term.
De tekst wordt minder goed leesbaar door de afkorting.
De tekst wordt beter leesbaar door de afkorting.
Verkeerd geschreven afkortingen
Leerlingen op HAVO-niveau … = fout.
Waarom is HAVO fout?
Een afkorting schrijf je in principe met kleine letters. Alleen afkortingen van namen en wetten en afkortingen van Engelse woorden schrijf je met hoofdletters. In dit soort afkortingen gebruik je geen punten of spaties.
Ook begin je een zin altijd met een hoofdletter, ook als het eerste woord een afkorting is.
Herkennen van verkeerd geschreven afkortingen
Fout
Goed
VWO
vwo
BTW
btw
B.V.
bv
TV
tv
MKB
mkb
CAO
cao
GGZ
ggz
anwb
ANWB
vvd
VVD
Voorkomen van verkeerd geschreven afkortingen
Twijfelgeval
Regel
Dus…
Een eeg (?) registreert de elektrische activiteit in de hersenen.
Afkortingen schrijf je in principe met een kleine letter.
Een eeg registreert de elektrische activiteit in de hersenen.
De fnv (?) is hierover in gesprek met de ns (?).
Afkortingen van namen schrijf je met een hoofdletter.
De FNV is hierover in gesprek met de NS.
Sinds 25 mei is de avg (?) van kracht.
Afkorting van wetten schrijf je met hoofdletters, ook al bevat de uitgeschreven naam geen hoofdletters.
Sinds 25 mei is de AVG van kracht.
Het concept van de amvb (?) is voorgelegd aan de Tweede Kamer.
Als een andere schrijfwijze van een afkorting gebruikelijk is, neem je die schrijfwijze over.
Het concept van de AMvB is voorgelegd aan de Tweede Kamer.
Een effectieve online-marketingtechniek is seo (?).
Afkortingen van Engelse woorden schrijf je met een hoofdletter.
Een effectieve online-marketingtechniek is SEO.
Volgens architectenweb b.v. (?) worden veel airbnb-woningen (?) aangeboden door professionele verhuurders.
Als een bedrijf of organisatie zelf voor een afwijkende spelling van de afkorting heeft gekozen, dan respecteer je die schrijfwijze.
Volgens Architectenweb B.V. worden veel AirBnB-woningen aangeboden door professionele verhuurders.
hbo- (?) en wo (?) -studenten zijn welkom op de open dag.
Begin een zin altijd met een hoofdletter, ook als het eerste woord een afkorting is.
Hbo- en wo-studenten zijn welkom op de open dag.
ipads (?) en iphones (?) zijn toegestaan.
Begin een zin altijd met een hoofdletter, ook als het eerste woord een afkorting is.
Als je niet zeker weet of je een afkorting met kleine letters of met hoofdletters moet schrijven, kijk dan wat voor soort afkorting het is. Voor elke soort afkorting gelden namelijk andere regels.
Afkorting van…
Schrijfwijze
Voorbeeld
Woorden en termen
Kleine letters
bv, nv, cao, ggz
Namen van bedrijven of instellingen
Hoofdletters,
tenzij het bedrijf of de instelling de afkorting zelf anders schrijft
EU, NATO, EVRM, NS
Maar:
AirBnB, AMvB, iPhone
Engelse leenwoorden
Hoofdletters,
tenzij de afkorting is ingeburgerd
ICT, DNA, CEO
Maar:
pc, cd, dvd
Namen van wetten
Hoofdletters,
tenzij een andere schrijfwijze is ingeburgerd
AOW, WOB, AWBZ, BW
Maar:
Wbp, WvS
Afkortingen aan het begin van een zin
Een zin begin je altijd met een hoofdletter. Dat doe je dus ook als de zin met een afkorting begint. Afkortingen die helemaal uit hoofdletters bestaan, houden deze hoofdletters.
Voorbeelden: afkortingen aan het begin van een zin
Pc’s worden steeds vaker verkocht. AOW’ers hebben recht op korting.
Afkortingen van Engelse woorden
Afkortingen van Engelse woorden, zoals ICT en DNA schrijf je ook met hoofdletters. Als dit soort afkortingen eenmaal zijn ingeburgerd, worden ze vaak met kleine letters geschreven: dvd, cd. Twijfel je hoe je deze afkortingen schrijft? Dan kun je ze opzoeken in het woordenboek.
Afkortingen van wetten
Afkortingen van wetten schrijf je volgens de spellingregels met hoofdletters: WOB, AWBZ, BW, ook als de uitgeschreven vorm geen hoofdletters bevat. Als een andere schrijfwijze ingeburgerd is, dan hanteer je die schrijfwijze. Twijfel je hoe een afkorting van een wet wordt geschreven? Dan kun je het beste kijken hoe de rijksoverheid de wet afkort.
Afkortingen van maten en statistische aanduidingen
Maten en statistische aanduidingen worden alleen afgekort als ze samengaan met numerieke waarden.
Voor dit onderzoek werden de gemiddelden en standaarddeviaties met elkaar vergeleken. Voor groep 1 gelden de volgende resultaten: M = 7.53 en SD = 6.85.
In dit geval wordt eerst gesproken van gemiddelden en standaarddeviaties in plaats van M en SD, omdat de termen niet gepaard gaan met getallen. Bij het bespreken van de resultaten van groep 1 gaan de termen wel samen met numerieke waarden (7.53 en 6.85) en gebruik je de afkortingen.
Afkortingen bij APA, juridische teksten en in Engelse scripties
APA en afkortingen
De APA-stijl heeft zelf ook regels opgesteld voor het gebruik van afkortingen. Maak je gebruik van de APA-stijl en heb je van je begeleider te horen gekregen dat ook de opmaak volgens de APA-stijl moet? Dan is het van belang dat je deze regels kent. We hebben de meestgebruikte afkortingen op een rijtje gezet in ons artikel over bronvermeldingen in de literatuurlijst.
Afkortingen in de lopende tekst worden bij APA op dezelfde manier geïntroduceerd als bij andere teksten: eerst de volledige term en dan de afkorting tussen haakjes.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doet onderzoek naar de bevolking. Het CBS publiceert jaarlijks circa 25 onderzoeken.
Juridische teksten
Voor juridische teksten gelden soms andere regels. Als je een juridische scriptie schrijft, ga dan altijd goed na wat de regels zijn bij jouw opleiding. We hebben een samenvatting gemaakt van de regels die de Leidraad voor juridische auteurs heeft opgesteld.
Afkortingen in Engelse scripties
Afkortingen in Engelse scripties worden weliswaar op dezelfde manier geïntroduceerd, maar hiervoor gelden ook nog een paar andere regels! Schrijf je je scriptie in het Engels? Lees dan ons artikel over afkortingen en acroniemen in Engelse scripties.
Je introduceert afkortingen door eerst de volledige term te noemen en vervolgens de afkorting tussen haakjes te plaatsen. Vanaf dat moment gebruik je alleen nog de afkorting.
Het beheersen van Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) is voor veel organisaties moeilijk. KAM krijgt vaak te weinig aandacht.
Afkortingen voor woorden en uitdrukkingen, zoals enz. en n.a.v., mag je niet gebruiken in een scriptie. In plaats daarvan gebruik je het volledige woord of de gehele woordgroep.
Afkortingen voor zelfstandig naamwoorden en namen mag je wel gebruiken, en deze hoef je niet te introduceren als ze algemeen bekend zijn.
Mocht je twijfelen of je lezerspubliek de afkorting kent, introduceer deze dan voor de zekerheid.
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Piersma, A.
(2024, 24 juni). Wat doe je met afkortingen in je scriptie?. Scribbr.
Geraadpleegd op 18 november 2024,
van https://www.scribbr.nl/academische-stijlregels/afkortingen-gebruiken-een-scriptie/
Annemarie is senior editor bij Scribbr. Ze is een echte taalpuzzelaar die teksten graag begrijpelijk en helder maakt. Ze helpt studenten om hun verhaal zo duidelijk mogelijk over te laten komen. Ook adviseert ze editors over het nakijken van scripties.
