Een introductie tot tekstuele analyse | Uitleg & voorbeelden

Tekstuele analyse is een overkoepelende term voor verschillende onderzoeksmethoden die worden gebruikt om teksten te beschrijven, interpreteren en te begrijpen. Er zijn veel soorten informatie die je kunt afleiden uit een tekst. Vaak ben je op zoek naar de letterlijke betekenis, subtekst, symbolisme, aannames en normen en waarden die in de tekst naar voren komen.

De methode die je gebruikt voor een tekstuele analyse is afhankelijk van het onderzoeksdoel en het onderzoeksgebied. In de meeste gevallen heb je als doel om de tekst te verbinden met een bredere sociale, politieke, culturele of artistieke context.

Wat is een tekst?

De term “tekst” is breder dan je wellicht zou denken. Een tekst is meestal een geschreven stuk, zoals een boek, e-mail of getranscribeerd gesprek. In de context van tekstuele analyses kan een tekst ook een ander object zijn waarvan je de betekenis en waarde wilt begrijpen. Daarom is het mogelijk om een film, afbeelding of zelfs een plaats te analyseren.

De analysemethoden die je gebruikt zullen afhangen van het type onderzoeksobject en het doel van je analyse.

• De analyse van een kort verhaal kan bijvoorbeeld ingaan op de beeldspraak, het narratieve perspectief en de structuur van een tekst.
• De analyse van een film kan bijvoorbeeld gaan over de gevoerde dialogen, maar ook over de cinematografie en het gebruik van geluid.
• De analyse van een gebouw kan bijvoorbeeld ingaan op de architecturale kenmerken en de manier waarop bezoekers navigeren in het gebouw.
• De analyse van een spel kan betrekking hebben op de dialogen en op het type gedrag dat het spel uitlokt bij spelers.

Tekstuele analyses hebben meestal betrekking op geschreven taal, maar het is goed om te weten dat de term “tekst” hier een bredere betekenis kan hebben.

Tekstuele analyse in cultuurstudies en mediastudies

Tekstuele analyses worden vaak uitgevoerd door studenten van kunst- en cultuurstudies en mediastudies. Onderzoekers kiezen een object, zoals een muziekvideo, socialemediaberichten, advertenties en films, en behandelen deze objecten als teksten voor hun analyse.

Over het algemeen wordt een theoretisch kader opgesteld, zodat elementen uit de tekst kunnen worden verbonden met elementen uit de theorie. Onderzoekers focussen vaak op meerdere aspecten van een tekst, zoals:

• Woordkeuze
• Design
• Plaats van de tekst
• Doelgroep of lezerspubliek
• Verhouding tot andere teksten

Een tekstuele analyse is in deze context vaak creatief en kwalitatief van aard. Onderzoekers proberen bepaalde elementen uit te lichten en deze te verbinden met bijvoorbeeld politieke of sociale ontwikkelingen.

Tekstuele analyse in sociale wetenschappen

In de sociale wetenschappen worden tekstuele analyses vaak ingezet om interviewtranscripten, enquêteresponsen en media te analyseren. Sociale wetenschappers gebruiken de tekstuele data om empirische conclusies te trekken over sociale verbanden.

In de context van sociale wetenschappen zijn tekstuele analyses soms meer kwantitatief van aard, waarbij de eigenschappen van de tekst worden gekwantificeerd. Een onderzoeker bepaalt bijvoorbeeld hoe vaak bepaalde woorden worden herhaald in socialemediaberichten of welke kleuren het meest prominent worden gebruikt in advertenties voor diverse doelgroepen.

Enkele methoden die vaak worden gebruikt zijn inhoudsanalyses (content analyses), thematische analyses en discourse-analyses.

Tekstuele analyse in literaire onderzoeken

Tekstuele analyse is de meest gebruikte analysemethode in literaire onderzoeken. Bijna alle onderzoeken op dit gebied bevatten een uitgebreide tekstanalyse. In deze context gaat het meestal om een analyse van romans, gedichten, verhalen of toneelstukken.

Dit type tekstuele analyse focust nadrukkelijker op de elementen waaruit een tekst is opgebouwd, omdat het vaak om literaire teksten gaat. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken naar het rijmschema in een gedicht en het narratieve perspectief in een roman. Onderzoekers hebben als doel te begrijpen en uit te leggen hoe deze elementen bijdragen aan de betekenis van de tekst.

Toch draaien literaire analyses niet alleen om het achterhalen van de auteursintentie. Vaak worden ook mogelijk onbewuste relaties tussen verschillende teksten onderzocht (intertekstualiteit) of wordt onderzocht wat een tekst kan vertellen over de context of tijd waarin deze is geschreven.

Enkele voorbeelden van literaire onderzoeken laten de veelzijdigheid van tekstuele analyses zien:

• Eve Kosofky Sedgwicks – Between Men: In dit boek wordt Victoriaanse literatuur geanalyseerd in het licht van meer hedendaagse opvattingen over gender en seksualiteit.
• Roland Barthes – S/Z: Barthes geeft een verdiepende structurele analyse van een kort verhaal dat geschreven is door Balzac.
• Harold Bloom – The Anxiety of Influence: Bloom past zijn eigen influence theory toe op een analyse van klassieke dichters.

Veelgestelde vragen

Wat wordt bedoeld met tekstuele analyse?

Tekstuele analyse is een overkoepelende term voor verschillende onderzoeksmethoden die worden gebruikt om teksten te beschrijven, interpreteren en te begrijpen. Er zijn veel soorten informatie die je kunt afleiden uit een tekst. Vaak ben je op zoek naar de letterlijke betekenis, subtekst, symbolisme, aannames en normen en waarden die in de tekst naar voren komen.

Een tekst hoeft niet per se een traditionele tekst te zijn. Het kan ook gaan om een film, afbeelding of plaats.