Formuleer een goede probleemstelling voor je scriptie | Voorbeelden

Een probleemstelling is een beknopte en concrete omschrijving van het onderzoeksprobleem dat je wilt aanpakken in je scriptie.

Nadat je jouw onderzoeksprobleem hebt bepaald door je te verdiepen in je onderwerp en door middel van vooronderzoek, moet je de probleemstelling schrijven waarin je aangeeft welk probleem of vraagstuk onderzocht moet worden.

Een effectieve probleemstelling is bondig, concreet en:

• Plaatst het probleem binnen de juiste context;
• Beschrijft precies waar het onderzoek over gaat;
• Toont de relevantie van het probleem aan;
• Stuurt aan naar het doel van het onderzoek.

Met behulp van de probleemstelling stel je uiteindelijk je doelstelling en hoofdvraag op.

Wat is een probleemstelling?

Een probleemstelling beschrijft het probleem dat je met je scriptie gaat onderzoeken. De stelling is een bondige en concrete weergave van je probleem die je afleidt uit je probleemanalyse. Op basis van je probleemstelling formuleer je je doelstelling, waarin kort wordt beschreven wat je met jouw onderzoek wilt bereiken.
Je probleemstelling is meestal één zin, maar kan oplopen tot een beknopte paragraaf, afhankelijk van de complexiteit van het probleem dat je onderzoekt. Een goede probleemstelling geeft duidelijk aan wat de context, het probleem en de relevantie ervan is.

Van probleemanalyse naar probleemstelling

Voordat je je probleemstelling opstelt doe je een probleemanalyse/oriëntatie tijdens je vooronderzoek. In deze probleemanalyse beschrijf je de aanleiding en context van je scriptie, ga je in op de achtergrond van je vraagstuk en bespreek je de afbakening en relevantie van je onderwerp.

Op basis van deze informatie kun je jouw probleemstelling goed afbakenen en de relevantie ervan aantonen. Het wordt hierdoor een stuk gemakkelijker om je probleemstelling te formuleren.

Probleemstelling formuleren in je scriptie

Voordat je aan je scriptie begint, breng je je probleem in kaart in je probleemanalyse en formuleer je je probleemstelling. Je probleemanalyse is onderdeel van je onderzoeksplan (i.e., onderzoeksvoorstel (vaak wo) of plan van aanpak (meestal hbo)). Hierin presenteer je je probleemstelling dus voor het eerst.

In je scriptie presenteer je de probleemstelling in je inleiding en nog eens in het kort in je samenvatting. Als je je scriptie schrijft voor een opdrachtgever die advies wilt ontvangen of een onderzoeksstage loopt, beschrijf je je probleemstelling nogmaals in je onderzoeksstageverslag of adviesrapport.

In elk document waarin je de lezers (opnieuw) laat kennismaken met je probleem, is het belangrijk dat je je probleemstelling noemt.

Voorwaarden voor een goede probleemstelling

Een goede probleemstelling moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Een effectieve probleemstelling is bondig, concreet en:

• Plaatst het probleem binnen de juiste context;
• Beschrijft precies waar het onderzoek over gaat;
• Toont de relevantie van het probleem aan;
• Stuurt aan naar het doel van het onderzoek.

Voorwaarde 1: Baken het probleem af en beschrijf de context

Enerzijds baken je je probleem af door duidelijk te maken wat het probleem precies inhoudt en anderzijds door de context te beschrijven.

Geef in je probleemstelling duidelijk aan waar en wanneer het probleem zich afspeelt, wie betrokken is bij het probleem en wie er last van heeft. Je beschrijft ook welke informatie over het probleem bekend is en wat al tevergeefs geprobeerd is om het probleem op te lossen.

Hierbij beschrijf je expliciet wat het probleem inhoudt, waaruit weer blijkt welke informatie nog achterhaald moet worden. Zo zorg je ervoor dat je het probleem voldoende afbakent zodat jouw onderzoek zich exact op dat probleem kan richten en je onderzoek haalbaar blijft.

Stel jezelf de volgende vragen om je probleemstelling te controleren:

• Is het duidelijk wat exact het probleem is?
• Is het duidelijk wat de context van het probleem is?
• Is het probleem zodanig afgebakend dat je hier onderzoek naar kunt doen binnen het tijdsbestek en met de middelen die je tot je beschikking hebt?

Voorwaarde 2: Zorg ervoor dat je probleem relevant is

Het moet duidelijk zijn waarom je meer over het probleem moet weten; wat de noodzaak hiervoor is. Dit hoef je niet expliciet aan te duiden. De relevantie moet simpelweg blijken uit het probleem dat je behandelt.

Ga na of je probleem relevant is door jezelf de volgende vragen te stellen:

• Wat gebeurt er als het probleem niet wordt verholpen?
• Wie krijgt te maken met de consequenties?
• Wat voor voordelen heeft het als meer inzicht wordt verkregen in het probleem?

Als je op geen van deze vragen een bevredigend antwoord kan geven, dan is je probleem waarschijnlijk niet relevant genoeg.

Voorwaarde 3: Stuur met je probleemstelling aan op een duidelijk doel

Uit je probleemstelling moet je doelstelling logischerwijs voortvloeien. Dit doel is niet om een oplossing te vinden voor het probleem. Je wilt inzicht krijgen in de redenen waarom het probleem bestaat en op basis daarvan een advies geven om het probleem aan te pakken of beter te begrijpen.

Vraag jezelf het volgende:

• Stuur ik met mijn probleemstelling aan op een duidelijk doel om meer inzicht te krijgen in een bepaald fenomeen?

Voorbeelden probleemstelling

Bekijk ook onze voorbeelden van een probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag in combinatie met elkaar:

Bekijk voorbeelden probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag

Veelgestelde vragen

Wat is een probleemstelling?

In de probleemstelling geef je aan welk probleem of vraagstuk moet worden onderzocht. De probleemstelling is een bondige en concrete weergave van je probleem, die je afleidt uit je probleemanalyse.

Je probleemstelling wordt vaak opgenomen in de introductie (inleiding) van je scriptie. Eventueel kun je hiervoor een aparte paragraaf gebruiken. Ook komt deze stelling kort terug in je samenvatting.

Je baseert je doelstelling en hoofdvraag op basis van je probleemstelling.

Hoe maak je een goede probleemstelling?

Een goede probleemstelling is bondig, concreet en:

• Plaatst het probleem binnen de juiste context
• Beschrijft precies waar het onderzoek over gaat (bakent af)
• Toont de relevantie van het probleem aan
• Stuurt aan naar het doel van het onderzoek

Het is verstandig om je probleemstelling te baseren op een probleemanalyse of oriëntatie tijdens je vooronderzoek.

Waar presenteer je de probleemstelling?

Je introduceert de probleemstelling in je introductie (inleiding), maar ook kort in de samenvatting. Verder moet je vaak een probleemstelling opnemen in je plan van aanpak, onderzoeksvoorstel, stageverslag of adviesrapport.