Exploratief onderzoek | Stappenplan & voorbeelden

Exploratief onderzoek (exploratory research) is een flexibel type onderzoek waarbij je vragen probeert te beantwoorden die nog niet eerder uitgebreid onderzocht zijn.

Dit type onderzoek is meestal kwalitatief van aard, maar een exploratief onderzoek met een grote steekproef kan ook kwantitatief zijn. Vaak maak je gebruik van de grounded theory-methode.

Exploratief onderzoek kent een enkele synoniemen:

• Verkennend onderzoek
• Trial-and-erroronderzoek
• Interpretatief onderzoek

Wanneer gebruik je exploratief onderzoek?

Exploratief onderzoek wordt vaak gebruikt als het onderwerp waarin je geïnteresseerd bent nieuw is of als de dataverzameling een uitdaging vormt.

Je kunt dit type onderzoek gebruiken als je algemene ideeën of specifieke vragen wilt bestuderen, maar er geen bestaande theorie of methode is waarmee je ze kunt bestuderen.

Hoeveel fouten bevat jouw scriptie?

De taalexperts van Scribbr verbeteren gemiddeld 150 fouten per 1000 woorden. Benieuwd wat er precies wordt verbeterd? Verschuif de cursor van links naar rechts!

Scriptie nakijken op taal

Exploratieve onderzoeksvragen

Exploratieve of verkennende onderzoeksvragen zijn bedoeld om meer te begrijpen over een bepaald onderwerp. In de meeste gevallen zijn ze breed of algemeen geformuleerd en is er nog geen sprake van een onderzoeksbias.

Voorbeelden van exploratieve onderzoeksvragen zijn:

• Welk effect heeft het gebruik van een digitaal notitieblok op het concentratieniveau van middelbare scholieren?
• Welke factoren beïnvloeden de geestelijke gezondheid van bachelorstudenten?
• Welke gevolgen kan een autoritaire opvoedingsstijl met zich meebrengen voor de kinderen?
• Op welke manieren beïnvloedt de aanwezigheid van een accent iemands verstaanbaarheid?
• Hoe kan het gebruik van een boodschappenbezorgdienst de voedselverspilling van eenpersoonshuishoudens verminderen?

Dataverzameling voor exploratief onderzoek

Het kan moeilijk zijn om informatie te verzamelen over een nog niet eerder onderzocht onderwerp. Exploratief onderzoek kan je helpen je onderwerp af te bakenen en een duidelijke hypothese te formuleren.

Bij de dataverzameling en -analyse voor exploratief onderzoek wordt vaak onderscheid gemaakt tussen primair en secundair onderzoek.

Primair onderzoek

Bij primair onderzoek verzamel je zelf data met behulp van primaire bronnen: je participanten. Dit kun je op meerdere manieren doen, maar enkele voorbeelden zijn:

• Enquêtes: Je verspreidt een enquête onder studenten om te vragen of ze vegan maaltijden zouden eten.
• Focusgroepen: Je verzamelt groepen van 8 tot 10 studenten en start een discussie over vegan maaltijdopties.
• Interviews: Je interviewt studenten die het restaurant bezoeken en vraagt of zij vegan maaltijden zouden eten.

Secundair onderzoek

Bij secundair onderzoek verzamel je data door bestaand primair onderzoek te gebruiken, zoals gepubliceerde resultaten van experimenten of enquêtes.

Andere voorbeelden zijn:

• Case study
• Literatuuronderzoek (literature review)
• Online polls, enquêtes, blogs, interviews of socialemediaberichten
• Data van overheidsorganisaties, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek

Stappenplan voor exploratief onderzoek (met voorbeeld)

Het onderzoeksdesign hangt af van de methode die je kiest voor de dataverzameling en -analyse. In de meeste gevallen volg je dezelfde vijf stappen. Deze worden toegelicht aan de hand van het volgende voorbeeld.

Stap 1: Stel het probleem vast

De eerste stap bij exploratief onderzoek is het formuleren van de probleemstelling. Vervolgens bepaal je of exploratief onderzoek geschikt zou zijn om dit onderwerp te onderzoeken.

Stap 2: Bedenk een voorlopige (hypothetische) oplossing

De volgende stap is het opstellen van een hypothetische oplossing of traditionele hypothese om je onderzoek richting te geven.

Stap 3. Werk je methodologie uit

Vervolgens bedenk je welke dataverzamelingsmethode je wilt gebruiken en hoe je je data gaat analyseren. Je werkt de werkwijze uit in een onderzoeksdesign.

Stap 4: Verzamel en analyseer je data

Je verzamelt en analyseert de data, zodat je kunt bepalen of je voorlopige resultaten overeenstemmen met je hypothese.

Bij de meeste soorten onderzoek moet je de hypothesen van tevoren formuleren en mag je ze niet meer aanpassen, omdat dit niet wetenschappelijk is en je het risico op een Type I-fout verhoogt.

Bij exploratief onderzoek mag je de hypothese nog wel aanpassen op basis van de verzamelde data, omdat je een nog niet eerder onderzocht fenomeen onderzoekt.

Stap 5: Suggesties voor vervolgonderzoek

Bepaal of je je onderwerp verder wilt onderzoeken. Zo ja, dan moet je waarschijnlijk overstappen op een ander type onderzoek. Aangezien exploratief onderzoek vaak kwalitatief van aard is, kun je bijvoorbeeld een kwantitatief onderzoek met een grotere steekproefomvang uitvoeren om je resultaten te kunnen generaliseren.

Exploratief vs verklarend onderzoek

Verkennend onderzoek kan makkelijk worden verward met verklarend onderzoek. Je kunt de relatie tussen de twee soorten onderzoek begrijpen door te onthouden dat verkennend onderzoek de basis legt voor later verklarend onderzoek.

Bij verkennend onderzoek worden vragen beantwoord die nog niet eerder diepgaand zijn onderzocht. De voorlopige resultaten vormen vaak een basis voor vervolgonderzoek.

Verklarende onderzoeksvragen beginnen vaak met “waarom” of “hoe”. Het doel is meestal om een eerder onderzocht onderwerp verder te onderzoeken en te verklaren waarom of hoe een fenomeen voorkomt.

Voordelen en nadelen van verkennend research

Net als andere onderzoeksbenaderingen heeft exploratief onderzoek voor- en nadelen.

Voordelen

• Dit type onderzoek kan heel nuttig zijn om een uitdagend, niet eerder onderzocht probleem in kaart te brengen.
• Exploratief onderzoek kan een goede leidraad voor vervolgonderzoek vormen (zowel voor jezelf als voor andere onderzoekers).
• Dit onderzoek is heel flexibel, relatief goedkoop en open.

Nadelen

• Je kunt meestal geen overtuigend bewijs vinden, en de resultaten kunnen vertekend (biased) zijn, vanwege het gebrek aan kennis over het onderwerp.
• Dit type onderzoek is meestal niet extern valide en generaliseerbaar vanwege de nadelen die met elk type kwalitatief onderzoek gepaard gaan.
• Voor exploratief onderzoek maak je geen gebruik van een bestaande theorie, waardoor het onderzoek tijdrovend kan zijn.

Veelgestelde vragen

Wat is exploratief onderzoek (verkennend onderzoek)?

Exploratief onderzoek (exploratory research) is een flexibel type onderzoek waarbij je vragen probeert te beantwoorden die nog niet eerder uitgebreid onderzocht zijn.

Dit type onderzoek is meestal kwalitatief van aard, maar een exploratief onderzoek met een grote steekproef kan ook kwantitatief zijn. Vaak maak je hiervoor gebruik van de Grounded theory-methode.

Exploratief onderzoek kent een paar synoniemen:

• Verkennend onderzoek
• Trial-and-erroronderzoek
• Interpretatief onderzoek

Wat is het verschil tussen beschrijvend onderzoek en verkennend onderzoek?

Beschrijvend onderzoek kan een verkennend karakter hebben, bijvoorbeeld als er nog weinig bekend is over het onderzoeksonderwerp. Toch zijn er enkele verschillen tussen beschrijvend/descriptief onderzoek en verkennend/exploratief onderzoek.

• Het doel
• Flexibiliteit van het design
• Einde van de tekst

Beschrijvend of descriptief onderzoek	Verkennend of exploratief onderzoek
Het doel is om inzicht te krijgen in mensen, gebeurtenissen, objecten of fenomenen	Het doel is om informatie te verzamelen, zodat je je onderzoeksvraag en -doel kunt bepalen
Het onderzoeksdesign staat vast	Het onderzoeksdesign is flexibel
Je eindigt met een conclusie	Je hoeft nog niet te eindigen met een conclusie

Wat is het verschil tussen kwantitatief en kwalitatief onderzoek?

Kwantitatief onderzoek heeft betrekking op getallen en statistiek, terwijl kwalitatief onderzoek over woorden en betekenissen gaat.

Met kwantitatieve onderzoeksmethoden kun je een hypothese toetsen door systematisch data te verzamelen en te analyseren, terwijl je met kwalitatieve methoden diepgaand onderzoek kunt doen naar ideeën en ervaringen.