Wat is het Pygmalion-effect? | Betekenis & Voorbeelden
Het Pygmalion-effect verwijst naar situaties waarin hoge verwachtingen leiden tot betere prestaties en lage verwachtingen tot slechtere prestaties. Hoewel het Pygmalion-effect oorspronkelijk werd geobserveerd in het onderwijs, is het ook van toepassing op het gebied van management, bedrijfskunde en (sport)psychologie.
Je bent ervan overtuigd dat een menselijk aspect nodig is om de woordenschatontwikkeling van kinderen te bevorderen. Je moedigt de kinderen in die groep aan om enthousiast te zijn en op te letten, terwijl je dit gedrag niet laat zien aan de computergroep.
De kinderen in de eerste groep letten nu beter op en voelen zich beter over zichzelf dan de kinderen in de andere groep, wat mogelijk leidt tot een Pygmalion-effect.
Het Pygmalion-effect is ook bekend onder de naam Rosenthal-effect, naar de onderzoeker die het verschijnsel voor het eerst waarnam.
Wat is het Pygmalion-effect?
Het Pygmalion-effect is een psychologische term om het effect te beschrijven van positieve of negatieve verwachtingen op de prestaties van een individu of groep. Het Pygmalion-effect introduceert onderzoeksbias in je studie.
Dit effect stoelt op de aanname dat mensen harder werken als een leider, rolmodel of autoriteit hoge verwachtingen van ons heeft, omdat we aan deze verwachtingen willen voldoen. Dit impliceert ook dat we het beter doen als er meer van ons wordt verwacht.
Het Pygmalion-effect heeft zowel academische als praktische implicaties. Als managers bijvoorbeeld geloven in de capaciteit van hun team, zullen deze teams ook beter presteren dan andere teams waarvan de managers het tegenovergestelde geloven, zelfs als de twee teams even bekwaam zijn.
Op dezelfde manier kan een onderzoeker een sterk vermoeden hebben dat de patiënten die aan de behandelgroep worden toegewezen het beter zullen doen, waardoor deze patiënten betere resultaten behalen dan de patiënten uit de controlegroep. In dit voorbeeld neemt het Pygmalion-effect de vorm aan van (onbewuste) onderzoekersbias.
Hoe werkt het Pygmalion-effect?
Het Pygmalion-effect toont de invloed van verwachtingen op gedrag.
Dit effect treedt op omdat we geneigd zijn de etiketten die anderen op ons plakken te internaliseren. We proberen ons te gedragen volgens deze etiketten, of ze nu positief of negatief zijn.
Het Pygmalion-effect werkt circulair:
- De verwachtingen van anderen over ons beïnvloeden hun gedrag ten opzichte van ons;
- Hun gedrag tegenover ons beïnvloedt hoe wij onszelf zien;
- Hoe wij onszelf zien beïnvloedt ons eigen gedrag;
- Ons gedrag tegenover anderen beïnvloedt hun overtuigingen en versterkt hun verwachtingen.
Met andere woorden: andermans hoge verwachtingen van onze prestaties hebben niet alleen invloed op hoe wij handelen, maar ook hoe zij zelf handelen.
Laten we het voorbeeld van een leraar nemen. De verwachtingen van een leraar ten aanzien van zijn leerlingen worden op vier manieren overgebracht:
- Omgeving
- Feedback
- Input
- Output
Omgeving verwijst naar de sfeer die gecreëerd wordt door de persoon die de verwachting heeft, in dit geval de leerkracht. Dit wordt vaak non-verbaal gecommuniceerd, bijvoorbeeld door te glimlachen en te knikken of door oogcontact te maken. Deze signalen kunnen een vriendelijke en positieve sfeer scheppen.
Feedback verwijst naar het soort antwoord dat de leerkracht aan de leerling geeft. Leerlingen met hoge verwachtingen krijgen waarschijnlijk meer lof en meer gedetailleerde feedback.
Input verwijst naar de moeite of energie die de leerkracht investeert. Sommige leerkrachten investeren meer tijd en moeite in leerlingen met hoge verwachtingen (e.g., door ze moeilijker materiaal aan te bieden).
Output verwijst naar de neiging van leraren om “goede” leerlingen vaker aan te spreken of hen aan te moedigen meer te reageren.
In de weken daarna, tijdens het oefenen van proefexamens in de klas, neemt de lerares een positieve houding aan: ze moedigt elke leerlingen aan te antwoorden en mee te doen. Als leerlingen zich vergissen, neemt ze de tijd om het juiste antwoord uit te leggen.
Omdat de lerares de capaciteiten van leerlingen waardeert en een succeservaring probeert te creëren, zullen de leerlingen deze overtuiging eerder internaliseren en hard werken om zich op de toets voor te bereiden. Naarmate de leerlingen hun gedrag afstemmen op de verwachtingen van de lerares, wordt het geloof van de lerares in haar leerlingen bevestigd. Dit motiveert haar verder om de leerlingen te stimuleren.
Voorbeelden Pygmalion-effect
Het Pygmalion-effect kan verklaren hoe mensen in verschillende contexten presteren.
Om de paar maanden krijgt elke manager een functioneringsgesprek. Degenen die hun omzetdoelstellingen niet halen, krijgen automatisch een negatieve beoordeling. Om vervolgens verdere negatieve feedback te vermijden, stel je vast dat deze managers meer geneigd zijn om veilige maar niet zo winstgevende leningen te verstrekken.
Dit resulteert in filialen die zaken verliezen aan hun concurrenten en nog meer negatieve beoordelingen voor deze managers. Om de situatie te keren, beginnen de filiaalmanagers vervolgens zo veel mogelijk leningen te accepteren, zelfs risicovolle. Dit resulteert weer in lagere winsten voor de filialen, aangezien de kans groter is dat de leners in gebreke blijven.
Na het houden van semigestructureerde interviews met de filiaalmanagers realiseer je je dat hun grillige gedrag eerder een poging was om verdere schade aan hun carrière en gevoel van eigenwaarde te voorkomen, dan een slecht beoordelingsvermogen. Je constateert dat vooral de managers die negatieve feedback krijgen na verloop van tijd minder effectief worden.
Je concludeert dat het Pygmalion-effect een rol speelde in het gedrag van de managers.
De filiaalmanagers vatten de negatieve prestatiebeoordeling op als een teken van falen en wantrouwen in hun capaciteiten om te presteren. Ze internaliseerden deze overtuiging, en dit beïnvloedde vervolgens hun acties. Hun slechte beslissingen leidden tot nog slechtere prestaties en bevestigden de verwachtingen van de leidinggevenden.
In de context van het onderwijs illustreert het Pygmalion-effect dat leraren risico lopen alleen van leerlingen te krijgen wat ze verwachten.
Onbewust heb je de leerling al bestempeld als een herrieschopper. Dit beïnvloedt weer hoe je de leerling behandelt. Als ze zich ook maar een beetje misdraagt, voel je je snel geïrriteerd en niet gerespecteerd.
Hoewel zij niet de enige leerling is die zich af en toe misdraagt, berisp je haar veel strenger en regelmatiger dan andere leerlingen. Op haar beurt vindt de leerling dat je haar oneerlijk behandelt, waardoor ze uiteindelijk haar interesse in je lessen verliest. Op deze manier werken je verwachtingen als een self-fulfilling prophecy.
Verschillende verwachtingen leiden meestal tot verschillende behandelingen, zelfs als dit onbedoeld gebeurt.
Waarom is het Pygmalion-effect van belang?
Het Pygmalion-effect heeft implicaties in verschillende contexten:
- Hoewel het Pygmalion-effect meestal onbewust in gang wordt gezet, kan het ook bewust worden gebruikt om de ontwikkeling van andere mensen, zoals studenten, werknemers of sporters, opzettelijk mogelijk te maken. Coaches die atleten bijvoorbeeld laten weten dat ze meer van hen verwachten, kunnen atleten zo tot een hoger niveau coachen.
- Je bewust zijn van het Pygmalion-effect kan je in leidinggevende posities helpen begrijpen hoe je houding en verwachtingen tegenover je team hun gedrag beïnvloeden. De vooringenomenheid (bias) van een leidinggevende kan oneerlijke of stereotiepe etiketten op teamleden plakken.
- Het Pygmalion-effect kan ook hele groepen of organisaties beïnvloeden. Het kan bijvoorbeeld de sfeer op een hele afdeling bepalen, waardoor een cultuur van hoge of juist lage verwachtingen kan ontstaan.
Interessante artikelen over onderzoek doen
Op zoek naar meer interessante artikelen over een onderzoek uitvoeren voor je scriptie of paper? Bekijk dan ook eens onderstaande artikelen met uitleg en voorbeelden!
Onderzoeksbias
Methodologie
Veelgestelde vragen over het Pygmalion-effect
Bronnen voor dit artikel
We raden studenten sterk aan om bronnen te gebruiken. Je kunt verwijzen naar ons artikel (APA-stijl) of je verdiepen in onderstaande bronnen.
Citeer dit Scribbr-artikelScharwächter, V. (2023, 06 april). Wat is het Pygmalion-effect? | Betekenis & Voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 10 maart 2025, van https://www.scribbr.nl/onderzoeksbias/pygmalion-effect-betekenis/
Rosenthal, R. (2010b). Pygmalion Effect. The Corsini Encyclopedia of Psychology, 1-2. https://doi.org/10.1002/9780470479216.corpsy0761
