Confirmation bias (Bevestigingsbias) | Betekenis & Voorbeelden
Confirmation bias (bevestigingsbias) is de neiging om informatie te zoeken en te selecteren die onze bestaande overtuigingen ondersteunt. Tegelijkertijd zijn we geneigd informatie die deze overtuigingen tegenspreekt te negeren.
Bevestigingsbias of bevestigingsvooroordeel is vaak onbedoeld, maar leidt wel tot vertekende resultaten en onjuiste (of oneerlijke) conclusies. Dit vooroordeel kan het besluitvormingsproces beïnvloeden, bijvoorbeeld bij (psychologisch of medisch) onderzoek of in een juridische context.
Deze vorm van onderzoeksbias treedt met name op bij het verwerken van informatie over emotioneel beladen onderwerpen, fundamentele waarden of diepgewortelde overtuigingen.
Wat is confirmation bias?
Confirmation bias is een vorm van cognitieve bias, of een denkfout. Het verwerken van alle beschikbare feiten kost ons tijd en energie, dus zijn onze hersenen geneigd de informatie te kiezen die het meest overeenkomt met onze bestaande overtuigingen. Dit leidt tot snellere besluitvorming (i.e., mental shortcuts).
Als we geconfronteerd worden met nieuwe informatie die bevestigt wat we al geloven, zullen we eerder geneigd zijn om:
- De informatie te accepteren als waar en accuraat;
- Eventuele inconsistenties of fouten over het hoofd te zien;
- De informatie op te nemen in ons geloofssysteem;
- De informatie later terug te halen en te gebruiken om ons geloof te ondersteunen tijdens een discussie.
Als de nieuwe informatie in tegenspraak is met wat we al geloven, reageren we anders. We zullen:
- Eerder defensief worden;
- Ons richten op het bekritiseren van iedere fout, terwijl diezelfde fout genegeerd zou worden als de informatie onze overtuigingen zou bevestigen;
- De informatie sneller vergeten en ons niet herinneren wat we hebben gelezen, gehoord of gezien.
De term kan echter ook ruimer worden opgevat, waarbij ook de manier waarop we informatie interpreteren en ons deze informatie later herinneren wordt meegenomen.
Soorten confirmation bias
Er zijn drie belangrijke soorten confirmation bias:
- Selectief zoeken naar informatie
- Selectief interpreteren van informatie
- Selectief herinneren van informatie
Selectief zoeken naar informatie
Selectief zoeken naar informatie (biased search for information) treedt op als alleen wordt gezocht naar positief bewijs of bewijs dat je verwachtingen of hypothesen ondersteunt. Bewijs dat het tegendeel zou kunnen aantonen wordt systematisch genegeerd.
Selectief zoeken naar informatie gebeurt in het echte leven vaker dan we ons realiseren.
Dit gebeurt met iedere set van twee willekeurige variabelen: door de formulering neemt de zoekmachine aan dat je variabele A beter vindt dan variabele B, en daarom worden er resultaten getoond die overeenstemmen met je veronderstelde zoekintentie.
Probeer in plaats daarvan op de vraag “welke is beter, A of B?” te zoeken. Zo heb je een grotere kans om een evenwichtige mix van resultaten te krijgen.
Selectief interpreteren van informatie
Selectieve interpretatie van informatie (biased interpretation of information) ontstaat als twee mensen dezelfde informatie krijgen en deze informatie toch verschillend interpreteren.
De lezer die twijfelt aan klimaatverandering kan het artikel interpreteren als bewijs dat klimaatverandering natuurlijk is en al op andere momenten in de geschiedenis heeft plaatsgevonden. Alle argumenten die in het artikel worden genoemd over de negatieve impact van fossiele brandstoffen worden afgewezen.
Aan de andere kant zal de lezer die zich zorgen maakt over klimaatverandering de informatie zien als bewijs dat klimaatverandering een bedreiging vormt en dat er iets aan gedaan moet worden. Oproepen om de uitstoot van fossiele brandstoffen te verminderen zullen positief worden beoordeeld.
De twee lezers hebben zeer verschillende meningen over hetzelfde onderwerp, die al gevormd waren voordat ze het artikel lazen. Hun interpretaties zijn gebaseerd op hun bestaande overtuigingen. Ook al lezen ze hetzelfde verhaal, hun vooringenomenheid bepaalt hoe ze de informatie evalueren en versterkt zo hun bestaande overtuigingen.
Selectief herinneren van informatie
Selectief herinneren van informatie (biased recall of information) treedt op als we voornamelijk informatie onthouden die overeenkomt met onze bestaande overtuigingen.
Een week na het lezen van het artikel is de lezer die bezorgd is over klimaatverandering waarschijnlijk beter in staat om zich deze argumenten te herinneren in een discussie met vrienden. Aan de andere kant zal iemand die twijfelt aan klimaatverandering waarschijnlijk niet in staat zijn om zich de punten die in het artikel werden genoemd te herinneren.
Vanwege confirmation bias hebben we de neiging om informatie te onthouden en te herinneren die beter overeenkomt met onze bestaande ideeën.
Voorbeelden van confirmation bias
Confirmation bias heeft ernstige gevolgen voor ons vermogen om objectieve feiten te zoeken. Het kan individuen ertoe brengen om stukjes informatie uit te kiezen (cherry-picken) die vooroordelen of stereotypen versterken.
Een overwerkte arts die ook denkt dat de man verslaafd is aan pijnstillers onderzoekt hem haastig in de gang. De arts bevestigt dat alle vitale functies van de man, zoals verwacht, in orde zijn.
De man wordt ontslagen. Doordat de arts alleen zocht naar wat al werd verwacht, miste ze de tekenen dat de man eigenlijk problemen had met zijn nieren.
Op deze manier vertrouwen op een voorlopig oordeel is een voorbeeld van confirmation bias en een potentiële valkuil in medische besluitvorming.
Confirmation bias kan leiden tot slechte of overhaaste besluitvorming in verschillende contexten, waaronder interpersoonlijke relaties, medische diagnoses of toepassingen van de wet.
Hierdoor zoek je tijdens het dataverzamelingsproces onbewust informatie die je hypothese ondersteunt, in plaats van open te blijven staan voor resultaten die je verwachting zouden kunnen weerleggen. Aan het einde van je onderzoek concludeer je dat geheugenspelletjes inderdaad geheugenverlies uitstellen.
Vanwege confirmation bias wordt een systematische fout geïntroduceerd in je onderzoek, waardoor het effect van geheugenspelletjes groter lijkt dan het in werkelijkheid is. Dit leidt tot verkeerde conclusies.
Hoe vermijd je confirmation bias?
Hoewel confirmation bias niet volledig kan worden geëlimineerd, zijn er stappen die je kan zetten om deze bias te vermijden:
- Ten eerste moet je erkennen dat je vooroordelen hebt die van invloed zijn op je besluitvorming. We denken graag dat we objectief zijn, maar het zit in onze aard om mentale shortcuts te gebruiken. Hierdoor kunnen we snel en efficiënt oordelen, maar het zorgt er ook voor dat we informatie negeren die in strijd is met onze opvattingen.
- Ten tweede moet je grondig onderzoek doen als je op zoek bent naar informatie. Overweeg actief alle beschikbare bewijzen in plaats van alleen de bewijzen die je mening of overtuiging bevestigen. Gebruik alleen betrouwbare bronnen.
- Ten derde moet je hele artikelen lezen, en niet alleen de kop, voordat je conclusies trekt. Analyseer het artikel om te bepalen of er betrouwbaar bewijs is om het aangevoerde argument te ondersteunen. Als je twijfelt is het verstandig om uitgebreider te onderzoeken of de gepresenteerde informatie betrouwbaar is.
Interessante artikelen over onderzoek doen
Op zoek naar meer interessante artikelen over een onderzoek uitvoeren voor je scriptie of paper? Bekijk dan ook eens onderstaande artikelen met uitleg en voorbeelden!
Onderzoeksbias
Methodologie
Veelgestelde vragen
- Waarom is bias in onderzoek een probleem?
-
Research bias tast de validiteit en betrouwbaarheid van je onderzoeksresultaten aan. Bias leidt tot onjuiste conclusies en een verkeerde interpretatie van de waarheid. Dit kan ernstige gevolgen hebben in bepaalde vakgebieden, zoals medisch onderzoek, waarin nieuwe behandelingsvormen worden geëvalueerd.
- Wat is het verschil tussen validiteit en betrouwbaarheid?
-
Bij validiteit gaat het om het meten wat je beoogt te meten. Bij betrouwbaarheid daarentegen gaat het om de vraag of je onderzoeksresultaten hetzelfde zouden zijn als je het onderzoek op dezelfde wijze nogmaals uitvoert.
- Wat is het verschil tussen confirmation bias en recall bias?
-
Confirmation bias (bevestigingsbias) is de neiging om informatie te zoeken, te interpreteren en te herinneren op een manier die overeenstemt met onze bestaande waarden, meningen of overtuigingen.
Deze vorm van onderzoeksbias verwijst naar het vermogen om informatie het beste te onthouden wanneer de argumenten onze bestaande opvattingen bevestigen. Bovendien hebben we de neiging om informatie te vergeten die in strijd is met onze meningen.
Hoewel selectieve herinnering van informatie onderdeel uitmaakt van confirmation bias, mag het niet worden verward met recall bias.
Recall bias (herinneringsbias) verwijst naar de verschillen in het vermogen van participanten om zich gebeurtenissen uit het verleden te herinneren bij zelfrapportage. Dit verschil in nauwkeurigheid of volledigheid van de herinnering staat los van overtuigingen of meningen. Recall bias heeft eerder betrekking op andere factoren, zoals de duur van de herinneringsperiode, leeftijd en de kenmerken van de onderzochte ziekte.
- Wat is myside bias?
-
Myside bias is een vorm van confirmation bias waarbij mensen geneigd zijn bewijs te evalueren en hypothesen te testen op een manier die overeenkomt met hun eigen, eerder gevormde positie.
De term “myside bias” wordt soms gezien als een specifieke of zelfs betere formulering van confirmation bias.
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Scharwächter, V. (2023, 25 februari). Confirmation bias (Bevestigingsbias) | Betekenis & Voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 10 februari 2025, van https://www.scribbr.nl/onderzoeksbias/confirmation-bias-betekenis/
