Em dash (Kastlijntje) (—) | Uitleg & Voorbeelden
De em dash (kastlijntje) is een leesteken in de vorm van een lang, horizontaal streepje (—). Dit liggende streepje maakt onderdeel uit van de interpunctie van je tekst.
In een academische tekst is het niet verboden, maar ook niet erg gebruikelijk, om een em dash in te zetten. Vaak wordt de voorkeur gegeven aan de en dash (–), ook wel het halve kastlijntje genoemd.
De em dash (het em-lijntje) wordt zo genoemd omdat het lange streepje ongeveer de lengte heeft van de letter M. De en dash (het en-lijntje) is korter en vergelijkbaar met de lengte van de letter N.
- Donkere bladgroenten — zoals spinazie, boerenkool en kool — zijn gezond.
- De Tweede Wereldoorlog speelde zich af in de tijdsperiode 1939—1945.
- Je spendeert precies €200,— aan kampeerspullen.
- De wedstrijd eindigde in een gelijkspel van 1—1.
Hoewel de em dash (—) in bovenstaande voorbeelden correct is, is de en dash (–) in de praktijk gebruikelijker.
Tip: Onze gratis Grammatica Check helpt je altijd de perfecte em dash te gebruiken in je teksten!
Wanneer gebruik je een em dash?
De em dash kan worden gebruikt als gedachtestreepje ter vervanging van een ander leesteken (zoals een komma of puntkomma) of om een bereik aan te geven van bijvoorbeeld:
- Tijd
- Temperatuur
- Sportuitslagen
- Geldbedragen
Gedachtestreepje
Een em dash wordt als gedachtestreepje of aandachtsstreepje gebruikt om een pauze in te lassen, het eerste gedeelte van de zin verder toe te lichten of een tussenzin te plaatsen (in plaats van komma’s of ronde haakjes).
- Hij kwam — voor mij onverwachts — toch nog zijn oma bezoeken.
- Plotseling nam Henk — die tot dan toe geen woord had gezegd — het voortouw in de gesprekken.
- Ik eet elke dag pindakaas — zonder nootjes natuurlijk.
Bereik aanduiden
Je kunt een em dash ook inzetten om een tijdsperiode aan te duiden, het bereik tussen twee temperaturen aan te geven, de stand van sportuitslagen te presenteren of geldbedragen te tonen.
- Tijdsperiode: Het werkcollege is volgende week op een ander tijdstip: 09:00—11:00 uur.
- Temperatuur: Het wordt vandaag 2—8 °C.
- Sportuitslagen: De tussenstand van Ajax en Feyenoord is 3—3.
- Geldbedrag: Ik heb €75,— gespaard voor nieuwe kleding.
- Geldbedragen: Aya heeft €1.400—1.900 nodig om rond te komen.
Em dash vs en dash in het Nederlands
Een em dash is niet hetzelfde als een en dash:
- De em dash (—), ook wel het hele kastlijntje genoemd, is een lang, horizontaal liggend streepje dat qua lengte overeenkomt met de letter M.
- De en dash (–), ook wel het halve kastlijntje genoemd, is een iets korter, horizontaal liggend streepje dat qua lengte overeenkomt met de letter N.
In het Nederlands worden de em dash en de en dash voor dezelfde doeleinden gebruikt. De tekens (— en –) zijn dus inwisselbaar. Over het algemeen is de en dash echter gebruikelijker dan de em dash.
- Het document was extreem bewerkt, waarbij de pagina’s 46–52 zelfs helemaal waren weggelaten.
- Het document was extreem bewerkt, waarbij de pagina’s 46—52 zelfs helemaal waren weggelaten.
- De actrice kwam – natuurlijk weer te laat – de filmstudio binnenlopen.
- De actrice kwam — natuurlijk weer te laat — de filmstudio binnenlopen.
Em dash vs en dash in het Engels
In het Engels is er wel een verschil tussen het gebruik van de em dash en de en dash. Als je een Engelse tekst schrijft, zorg er dan voor dat je:
- De en dash (–) inzet om een bereik aan te duiden.
- De em dash (—) inzet als gedachtestreepje in de zin.
- The document was heavily redacted, with pages 46–52 removed altogether.
- The document was heavily redacted, with pages 46—52 removed altogether.
- The actress walked into the film studio–late again, of course.
- The actress walked into the film studio—late again, of course.
Let op: In een Engelse tekst is het ongebruikelijk om spaties toe te voegen voor en na het gebruik van de em dash of en dash. Gebruik alleen spaties als deze worden gehanteerd volgens de richtlijnen van je referentiestijl.
Em dash vs divisie (kort liggend streepje)
Het is belangrijk de em dash (hele kastlijntje) en de en dash (halve kastlijntje) niet te verwarren met de divisie (ook wel hyphen of koppelteken genoemd).
De divisie is het kortste liggend streepje (-) dat het vaakst gebruikt wordt in het Nederlands. Dit leesteken kan worden ingezet als koppelteken, afbreekteken of weglatingsstreepje (e.g., bij samentrekkingen en woordafbrekingen).
- Koppelteken: Heb je wel lente-ui meegenomen?
- Afbreekteken: Hij was niet echt ge-
lukkig met het cijfer dat hij had gekregen. - Weglatingsstreepje: De boektitel en -omslag moesten klaar zijn zodat opdracht kon worden gegeven voor de drukproef.
Veelgestelde vragen
- Wat is het symbool voor de em dash (kastlijntje)?
-
Het symbool of teken voor een em dash (het kastlijntje) is: —
Het symbool voor een en dash (het halve kastlijntje) is korter: –
- Hoe typ je de em dash op een Mac of Windows?
-
Je typt een em dash (—) op je toetsenbord als volgt:
Op een Mac houd je Shift + Option + het min-teken (-) (links van het plus-teken) tegelijkertijd ingedrukt.
Op een Windows zijn er verschillende mogelijkheden. Niet alle mogelijkheden werken op alle toetsenborden, dus het is goed om ze zelf te testen:
- Toets drie keer na elkaar het min-teken (links van het plusteken) in om een em dash te creëren.
- Met een numeriek toetsenbord: Houd de Alt-toets ingedrukt en toets de cijfers 0151 na elkaar in (bij de cijfers niet bovenaan maar rechts van je toetsenbord). Laat de Alt-toets los en een em dash verschijnt op de plaats van je cursor.
- Toets het Windows-symbool (rechts van de Ctrl-toets) en de punt (.) in om het emoji-venster te openen. Klik hier bovenaan op Symbols om de verschillende leestekens te kunnen zien. Hier kun je de em dash kiezen.
- Wat is de Alt-code voor een em dash?
-
De Alt-code voor de em dash (—) is 0151.
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Scharwächter, V. (2024, 24 juni). Em dash (Kastlijntje) (—) | Uitleg & Voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 24 november 2024, van https://www.scribbr.nl/taalregels-schrijftips/em-dash-kastlijntje/
