Voorkom verhaspelingen: gebruik de juiste woorden
Om informatie correct over te brengen, moet je de juiste woorden gebruiken. Als je dat niet doet, ontstaan fouten en krijgen zinnen een andere betekenis dan je voor ogen had.
| Soort woordkeuzefout | Fout | Goed |
|---|---|---|
| Woorden verhaspelen | De vooroordelen wogen niet op tegen de nadelen. | De voordelen wogen niet op tegen de nadelen. |
| Verkeerde betekenis | Er is vraag naar wederzijds begrip. | Er is behoefte aan wederzijds begrip. |
| Woorden die je alleen voor mensen mag gebruiken | Met de hulp van de instructies kreeg ik mijn opdracht af. | Met behulp van de instructies kreeg ik mijn opdracht af. |
Tip: Heb je moeite met spellingsregels? Met onze gratis Spellingscontrole worden alle spelfouten automatisch verbeterd.
Woorden verhaspelen
Waarom is “dit speelt een factor in” fout?
Hier zijn twee uitdrukkingen door elkaar gehaald, namelijk “een rol spelen in” en “een factor zijn”. Dat noem je een contaminatie.
Fouten met woorden verhaspelen herkennen
| Fout | Goed | Ook goed |
|---|---|---|
| De mens speelt een grote factor in de klimaatverandering. | De mens speelt een grote rol in de klimaatverandering. | De mens is een bepalende factor voor de klimaatverandering. |
| De reden hierachter is het dalende rendement. | De reden hiervoor is het dalende rendement. | De gedachte hierachter is het dalende rendement. |
| Om erachter te halen wat van belang is, wordt een analyse uitgevoerd. | Om te achterhalen wat van belang is, wordt een analyse uitgevoerd. | Om erachter te komen wat van belang is, wordt een analyse uitgevoerd. |
| Indien het adres besloten is van gas en elektriciteit … | Indien het adres afgesloten is van gas en elektriciteit … | – |
Ezelsbrug: Voorkomen dat je woorden verhaspelt
Woorden of uitdrukkingen door elkaar halen gebeurt vaak als je snel schrijft of als de uitdrukking wel kent, maar niet precies weet hoe je deze gebruikt. Je uitdrukking lijkt dan op wat je hoort te gebruiken, maar is toch fout.
Om verhaspelingen of contaminaties te voorkomen, kun je kijken in het algemeen Nederlands woordenboek om te achterhalen hoe je termen mag gebruiken. Bij factor zie je onder “combinatiemogelijkheden” dat je alleen “een factor zijn” of “een factor vormen” mag schrijven.
Ook kun je de term tussen dubbele aanhalingstekens zetten en googelen. Dan zoek je letterlijk naar die term in die woordvolgorde. Als je zoekterm nauwelijks resultaten oplevert, weet je dat dit geen bestaande uitdrukking is.
- “Een factor spelen” heeft 2.800 resultaten
- “Een rol spelen” heeft 2.800.000 resultaten
Verkeerde betekenis
Waarom is “vraag naar wederzijds begrip” fout?
Vraag en aanbod zijn termen die vooral in economische context gebruikt worden. Zo kan er vraag zijn naar een bepaald product, maar kan er geen vraag zijn naar een abstract concept als “begrip”.
Fouten met verkeerde woordbetekenis herkennen
| Fout | Goed |
|---|---|
| De interviewverslagen zijn inbegrepen in de bijlage. | De interviewverslagen zijn toegevoegd aan de bijlage. |
| Door dit op te schrijven is visueel gemaakt hoe dit probleem opgelost kan worden. | Door dit op te schrijven is inzichtelijk gemaakt hoe dit probleem opgelost kan worden. |
| De vrijheid die de respondenten ervoeren, lag aan de prettige omstandigheden. | De vrijheid die de respondenten ervoeren, kwam voort uit de prettige omstandigheden. |
| Vanwege een surplus aan mogelijkheden is alleen het ABC-model gebruikt. | Vanwege het grote aantal mogelijkheden is alleen het ABC-model gebruikt. |
Uitleg woorden die een andere betekenis hebben dan je denkt
Je maakt al snel een fout als je een woord gebruikt dat alleen in een specifieke context past. Het kan helpen om de precieze betekenis te googelen, zodat je kunt bepalen of het woord in jouw zin past.
Als het om meerdere woorden gaat, plaats je ze tussen dubbele aanhalingstekens.
| Voorbeeld | Infinitief googelen | Betekenis |
|---|---|---|
| De interviewverslagen zijn inbegrepen in de bijlage. | Inbegrepen + betekenis | “Erbij geteld” |
| Vanwege een surplus aan mogelijkheden is alleen het ABC-model gebruikt. | Surplus + betekenis | “Het verschil tussen de gebruikswaarde van een product en de marktprijs.” |
| Er is vraag naar wederzijds begrip. | “Vraag naar” + betekenis | “Een maat voor de hoeveelheid goederen en diensten waaraan behoefte is.” |
Woorden die je alleen voor mensen mag gebruiken
Waarom is dit fout?
Er zijn uitdrukkingen die je alleen gebruikt om handelingen van mensen te beschrijven en uitdrukkingen die juist alleen voor objecten gelden.
Als je menselijke handelingen toeschrijft aan een object, maak je een fout. Een onderzoek kan niet vernemen, dat kan alleen een mens.
Woorden herkennen die je alleen voor mensen mag gebruiken
| Fout | Goed |
|---|---|
| Dit kan niet wegblijven uit de handleiding. | Dit kan niet ontbreken in de handleiding. |
| Het protocol had alle belangrijke punten in zich. | Het protocol bevatte alle belangrijke punten. |
| Het ontging er in dit onderzoek niet aan… | Het ontbrak er in dit onderzoek niet aan… |
| Met de hulp van de instructies kreeg ik mijn opdracht af. | Met behulp van de instructies kreeg ik mijn opdracht af. |
| Omdat de enquête het liet afweten, zijn interviews gehouden. | Omdat de enquête geen resultaten opleverde, zijn interviews gehouden. |
| Het onderzoek vernam dat verdere analyse nodig is. | Het onderzoek liet zien dat verdere analyse nodig is. |
| Deze nuance was de vragenlijst ontschoten. | Deze nuance ontbrak in de vragenlijst. |
Fouten voorkomen met woorden die je alleen niet voor mensen mag gebruiken
Bij sommige woorden is meteen duidelijk dat je ze niet voor objecten mag gebruiken, zoals “horen”, “zien” en “beslissen”. Dat zijn dingen die alleen mensen kunnen.
Bij andere woorden is het minder duidelijk. Deze kun je het best opzoeken in het woordenboek. Als het om een werkwoord gaat, zoek je op het hele werkwoord en niet op een vervoeging.
Zo zie je bij ontschieten en ontgaan dat de voorbeelden alleen verwijzen naar menselijke handelingen.
Veelgestelde vragen
- Wat is een contaminatie?
-
Een contaminatie is een verhaspeling van twee uitdrukkingen (of woorden) die samenhangen. Hierdoor ontstaat een nieuw woord of een nieuwe uitdrukking. Voorbeelden hiervan zijn:
- Optelefoneren (opbellen en telefoneren)
- Mond-op-mondreclame (mond-op-mondbeademing en mond-tot-mondreclame)
Twee andere bekende stijlfouten zijn een pleonasme of tautologie.
- Hoe voorkom je foutieve samentrekkingen?
-
Om te voorkomen dat je foutieve samentrekkingen gebruikt, moeten de weggelaten woorden:
- dezelfde betekenis hebben;
- dezelfde grammaticale functie hebben;
- hetzelfde getal hebben (allebei enkelvoud of meervoud);
- op de juiste plek in de zin staan;
- in zinnen van gelijke rang staan.
- Hoe voorkom je spelfouten?
-
Het is een goed idee om je tekst te controleren met een spellingchecker als je veel algemene spelfouten maakt. Een spellingchecker lost echter niet altijd alle problemen op en geeft af en toe zelfs een verkeerd advies.
Als je zeker wilt weten dat je een goede spellingscontrole uitvoert, kun je gebruikmaken van Scribbrs gratis Grammatica Check.
Tip Als je echt veel moeite hebt met spelling en zelfs met behulp van onze spellingscontrole nog twijfelt aan je tekst, kun je beter je tekst laten nakijken door een professional. Scribbr biedt een nakijkservice, waarbij een taalexpert je scriptie nakijkt en verbetert. - Is de nakijkservice van Scribbr beter dan die van andere bedrijven?
-
Wanneer je je document wilt laten nakijken, is het belangrijk om te letten op wie je document nakijkt en wat er precies wordt nagekeken. Scribbr heeft daarom de nakijkdiensten van andere aanbieders getest en de verschillen op een rij gezet.
Wie kijkt je document na?
Scripties nakijken is echt mensenwerk. Hierdoor kan de kwaliteit van het nakijkwerk per editor verschillen.
Om de kwaliteit zo hoog mogelijk te houden, moeten editors vaak aan bepaalde voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden verschillen voor iedere nakijkservice. Enkele voorwaarden op een rijtje:
Scribbr-nakijkservice De meeste andere nakijkservices Diploma Minimaal een afgeronde universitaire bachelor Geen voorwaarden Streng geselecteerd Scribbr Academy doorlopen Een enkel testdocument Native speakers voor Engelse documenten Ja Nee Wat wordt er nagekeken?
Scribbr-editors kijken je scriptie na met behulp van het Scribbr-Verbetermodel©. Je kunt per onderdeel precies zien waar op wordt gelet. Dit hebben we vergeleken met andere nakijkservices in de onderstaande tabel.
Scribbr-nakijkservice Andere nakijkservice 1 Andere nakijkservice 2 Taalfouten Editors verbeteren spelfouten, typfouten, dubbele spaties en andere slordigheidsfoutjes. Spelfouten 20/23 11/23 20/23 Onder andere Dt-fouten, congruentiefouten, incomplete en overcomplete zinnen, samenstellingen en lidwoorden. Grammatica 8/10 2/10 5/10 Het gebruik van punten, komma’s, puntkomma’s of opsommingen. Interpunctie 17/18 8/18 17/18 Academische schrijfstijl Verbeteren van spreektaal, verboden woorden, subjectief en vaag taalgebruik en persoonlijke voornaamwoorden. Academisch taalgebruik 12/13 6/13 5/13 Regels voor afkortingen, werkwoordstijden, getallen en citaten in academische teksten worden toegepast. Academische conventies 3/4 1/4 3/4 Het verbeteren van omslachtige en lange zinnen, passief taalgebruik omzetten naar actief taalgebruik. Zinsbouw 3/4 2/4 3/4 Feedback Editors schrijven opmerkingen bij zinnen die niet helemaal duidelijk zijn of waar je zelf een keuze moet maken voor een bepaalde schrijfwijze. Tips en opmerkingen 18 opmerkingen 30 opmerkingen 3 opmerkingen In een persoonlijk verbetervoorstel geven editors aan welke fouten je structureel maakt. Dit helpt je om in de toekomst beter te schrijven. Persoonlijk verbetervoorstel Ja Ja Nee Structuur Check
Scribbr-nakijkservice Andere nakijkservice 1 Andere nakijkservice 2 Met deze checklists wordt bekeken of alle onderdelen zijn behandeld en of het op de juiste plek staat. Checklists 8 handige checklists Ieder hoofdstuk en elke alinea bevat de juiste informatie. Hoofdstuk- en paragraafindeling Dekt de titel de lading van de hele alinea? Zijn de koppen consistent? Titels en koppen De editor geeft het aan als je jezelf herhaalt. Herhaling Lees de reviews van 14.128 Scribbr-klanten
Wie kan je beter vragen naar de service en kwaliteit van Scribbr dan studenten die hun scriptie al door ons hebben laten nakijken?
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Vleeshouwers, L. (2024, 24 juni). Voorkom verhaspelingen: gebruik de juiste woorden. Scribbr. Geraadpleegd op 22 november 2024, van https://www.scribbr.nl/taalregels-schrijftips/gebruik-van-de-juiste-woorden/
